भारतात दर स्थिर झाल्यानंतरच निर्यात निर्णयाचा पुनर्विचार
लासलगाव : वार्ताहर
कांदा निर्यातबंदीचा बांगलादेशला मोठा फटका
भारतातून कांद्याची निर्यात सध्या तात्पुरती थांबलेली आहे. याचा थेट आणि सर्वात मोठा परिणाम शेजारील बांगलादेश देशावर झाला आहे. तेथील बाजारपेठांमध्ये कांद्याच्या दरात अचानक आणि मोठ्या प्रमाणात वाढ झाली आहे. यामुळे सामान्य नागरिकांच्या स्वयंपाकघराचे बजेट पूर्णपणे बिघडले आहे. भारत हा बांगलादेशला कांदा पुरवठा करणारा मुख्य देश आहे. त्यामुळेच भारताच्या या निर्णयाचा सर्वाधिक फटका बांगलादेशला बसला आहे. भारताने देशांतर्गत बाजारात पुरवठा सुरळीत ठेवण्यासाठी आणि दरांवर नियंत्रण मिळवण्यासाठी ही तात्पुरती निर्यातबंदी लागू केली आहे.
दर थेट २५० टाकांवर पोहोचले
निर्यातबंदीमुळे बांगलादेशात कांद्याची तीव्र टंचाई निर्माण झाली आहे. बांगलादेशात कांदा दरवाढ इतकी गंभीर झाली आहे की, एक किलो कांद्याची किंमत आता दोनशे ते दोनशे पन्नास बांगलादेशी टाका (Taka) झाली आहे. ही दरवाढ सर्वसामान्यांच्या आवाक्याबाहेरची आहे. भारताने निर्यात थांबवल्यानंतर बांगलादेशी बाजारात तीव्र तुटवडा जाणवत आहे. यामुळे गरीब आणि मध्यमवर्गीय कुटुंबांवरील आर्थिक ताण प्रचंड वाढला आहे. काही व्यापाऱ्यांनी केलेली साठेबाजी या परिस्थितीला अधिक गंभीर करत असल्याचा आरोप नागरिक करत आहेत.
साठेबाजी आणि नागरिकांची तीव्र नाराजी
ढाका, चिटगाँग आणि राजशाही यांसारख्या प्रमुख शहरांतील बाजारपेठांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर साठेबाजी सुरू आहे. व्यापाऱ्यांनी मुद्दाम कृत्रिम टंचाई निर्माण केली, असे आरोप ग्राहक संघटनांनी केले आहेत. दर वाढवण्यासाठी हे जाणीवपूर्वक केले जात आहे. या साठेबाजीवर नियंत्रण मिळवण्यासाठी बांगलादेश सरकारने बाजारांमध्ये तपासणीसाठी विशेष पथके नेमली आहेत. दरम्यान, नागरिकांनी सोशल मीडियावर सरकारविरुद्ध आपली नाराजी व्यक्त केली आहे. “कांद्याशिवाय जेवण अशक्य” अशा प्रतिक्रिया मोठ्या प्रमाणावर व्हायरल होत आहेत.
आयात पर्यायांचा शोध आणि राजनैतिक चर्चा
बांगलादेश सरकारने भारताशी राजनैतिक पातळीवर चर्चा सुरू केली आहे. भारताने कांद्याची निर्यात पुन्हा सुरू करावी, अशी त्यांची अधिकृत मागणी आहे. मात्र, भारत सरकारने या मागणीवर तात्काळ निर्णय दिलेला नाही. भारतातील सणासुदीच्या काळात देशांतर्गत पुरवठा आणि कांद्याचे भाव स्थिर झाल्यानंतरच निर्यात निर्णयाचा पुनर्विचार केला जाईल, असे भारताने स्पष्ट केले आहे. त्यामुळे, बांगलादेश सरकारने आता म्यानमार, चीन आणि पाकिस्तान या देशांकडून तातडीने कांदा आयात करण्याचे पर्याय तपासण्यास सुरुवात केली आहे.
इतर देशांवरही व्यापक परिणाम
या दरवाढीमुळे बांगलादेशातील छोट्या खानावळी, हॉटेल्स आणि घरगुती स्वयंपाकावर परिणाम झाला आहे. अनेक लहान दुकानदारांनी दरवाढीमुळे कांद्याचा साठा कमी केला आहे. काही ठिकाणी ग्राहकांनी दरवाढीविरोधात निदर्शने केली असून, “कांदा ही आता मौल्यवान वस्तू झाली आहे,” अशी टीका नागरिकांनी केली आहे. तज्ज्ञांच्या मते, निर्यातबंदीमुळे भारतीय बाजारात कांद्याचे दर नियंत्रणात राहतील, पण शेजारील देशांमध्ये अन्नधान्य दरवाढीची नवीन लाट येऊ शकते. दक्षिण आशियातील बाजारात कांद्याच्या पुरवठ्याबाबत पुढील काही आठवडे अनिश्चितता कायम राहील.