आजचा तरुण हा देशाचा कणा आहे, समाजाच्या प्रगतीचा प्रेरणास्त्रोत आहे. विज्ञान, तंत्रज्ञान, कला, क्रीडा, सामाजिक काम या सर्व क्षेत्रांत तरुणाईला मोठे योगदान देता येऊ शकते. परंतु, या तरुणाईला जर चुकीच्या वाटेवर नेलं तर तिचं भविष्यच नव्हे तर संपूर्ण समाजाचं भविष्य धोक्यात येऊ शकतं. अशाच एका गंभीर समस्येचं नाव म्हणजे ड्रग्जचे व्यसन.
ड्रग्ज म्हणजे काही असे कृत्रिम किंवा नैसर्गिक पदार्थ जे मेंदूवर परिणाम करून माणसाच्या विचार, भावना, वर्तन आणि शारीरिक क्रियांमध्ये बदल घडवतात. सुरुवातीला हे पदार्थ मजेसाठी किंवा मित्रांच्या दबावाखाली घेतले जातात. पण हळूहळू शरीर आणि मन त्यांच्यावर अवलंबून राहायला लागतं आणि मग तयार होतं व्यसन.
मित्रांचा दबाव : गटात सामील होण्यासाठी किंवा ‘कूल’ दिसण्यासाठी अनेक तरुण ड्रग्ज वापरू लागतात.
कुतूहल : नवे अनुभव घ्यायची ओढ असल्यामुळे काही जण प्रयोग म्हणून ड्रग्ज घेतात, पण नंतर ते सवयीचे होते.
ताणतणाव आणि नैराश्य : शैक्षणिक स्पर्धा, नोकरीची चिंता, कौटुंबिक वाद यामुळे मानसिक तणाव वाढतो आणि सुटका म्हणून काहीजण व्यसनाकडे वळतात.
चित्रपट आणि सोशल मीडियाचा प्रभाव : ग्लॅमराइज केलेल्या दृश्यांमुळे ड्रग्ज वापरणं ही स्टाईल आहे, असा चुकीचा समज पसरतो.
सुलभ उपलब्धता : शहरांमध्ये ड्रग्ज सहज मिळणं हीदेखील तरुणाईच्या व्यसनामागची एक मोठी कारणं आहेत.
ड्रग्जचे दुष्परिणाम शारीरिक, मानसिक आणि सामाजिक आयुष्यावर होतात.
शारीरिक परिणाम : भूक न लागणे, शरीर सडपातळ होणे, स्मरणशक्ती कमी होणे, हृदय व मेंदूच्या आजारांचा धोका वाढणे.
मानसिक परिणाम : चिडचिड, नैराश्य, हिंसक प्रवृत्ती, आत्महत्येचे विचार.
सामाजिक परिणाम : कुटुंबाशी तुटलेले नाते, शिक्षणात अपयश, बेरोजगारी, गुन्हेगारी प्रवृत्ती.
ड्रग्जचा दीर्घकाळ वापर तरुणाला केवळ नष्टच करत नाही, तर त्याच्या कुटुंबावर व समाजावरही विनाशकारी परिणाम करतो.
जागरूकता : शाळा, महाविद्यालये आणि समाजामध्ये व्यसनाविषयी योग्य माहिती पोहोचवणे गरजेचे आहे.
कौटुंबिक आधार : पालकांनी मुलांशी संवाद साधावा, त्यांच्या समस्या समजून घ्याव्यात.
समुपदेशन आणि उपचार : व्यसनमुक्ती केंद्रे, मानसोपचारतज्ज्ञ यांच्या मदतीने उपचार केले जाऊ शकतात.
सकारात्मक छंद : क्रीडा, कला, वाचन यांसारख्या गोष्टींमध्ये तरुणांना गुंतवून ठेवले तर ते चुकीच्या मार्गावर जाणार नाहीत.
कायदेशीर कडक कारवाई : ड्रग्ज विक्रेते आणि माफियांवर कठोर कारवाई करून पुरवठ्याचा स्रोत बंद करणं अत्यावश्यक आहे.
स्वतःची जाणीव : तरुणांनी स्वतःचं ठरवलं पाहिजे की, त्यांचं जीवन उज्ज्वल आहे आणि ते व्यसनासारख्या विनाशकारी गोष्टींपासून दूर राहणार आहेत. आजच्या तरुणाईकडे ऊर्जा, स्वप्ने आणि क्षमता आहे. जर ही ऊर्जा योग्य दिशेला वळवली तर ती देशाला उन्नतीच्या शिखरावर नेऊ शकते. पण जर तीच ऊर्जा ड्रग्जच्या गर्तेत अडकली तर जीवन अंधारमय होऊ शकतं. त्यामुळे प्रत्येक तरुणाने, प्रत्येक पालकाने आणि समाजाने एकत्र येऊन या व्यसनाविरुद्ध लढा देणं आवश्यक आहे. तरुणाई ही भविष्याची आशा आहे. तिचं रक्षण करणं ही केवळ जबाबदारी नाही, तर समाजाचं कर्तव्य आहे. ड्रग्जपासून मुक्त तरुण म्हणजेच सशक्त राष्ट्र हाच आपल्या सर्वांचा ध्यास असायला हवा.